Türkiye’nin yapısal sorunlarından bir tanesi işsizliktir. Bir diğeri ise enflasyon. Son dönemde artan enflasyon verisi can sıkarken işsizlik rakamlarında ise pandemi döneminde yaşananlar dikkat çekiyor. İşsizlik nasıl oluşuyor, isşizlik türleri nelerdir gelin bu soruların cevaplarını birlikte arayalım.
Bu Yazıda Bulabilecekleriniz
İşsizlik Nedir, TÜİK İşsizlik Verileri
Ülkemizin ve dünyanın içinde bulunduğu salgın nedeni ile psikolojik , sosyolojik ve ekonomik anlamda pek çok zorlukla baş ediyoruz. Salgının ekonomiyi olumsuz anlamda etkilemesi birçok işverenin , çalışanlarının işlerine son vermesine neden oldu. Ancak TÜIK verilerini incelediğimizde işsizliğin azalıp istihdamın arttığını görüyoruz Tabii insan olarak sormadan edemiyoruz . Şayet her şey çok güzelse biz tanımadığımız birilerinin çilesini mi çekiyoruz?
Çevremizde bu kadar işsiz varken bu gelişmeleri neden hissedemiyoruz? Salgınla birlikte ekonomik kriz koynumuza kadar girdi . Pek çok iş yeri iflas bayrağını çekti ancak verilen kısa çalışma ödenekleri ile esnaf gününü kurtardı . Süreçte İşten çıkarılma yasağı olduğundan ve bu yasağın sürekli uzatılmasından ötürü işsizlik oranı düşmüş gibi görünüyor. Esasen düşmüyor . İşten çıkarılma olmadığı için çalışanlar işsiz konumunda yer almıyor . Yani bu kategoride görünmüyor.
Temmuz ayı işsizlik verisi yaklaşık 2,5 puan geriledi. Ancak Temmuz sonrası kesilen destekler ve işten çıkarma yasağının kaldırılması işsizliği yukarı yönde etkileyeceği tahmin ediliyor.
İşsizlik Oranı ve İşsizlik Nasıl Hesaplanır?
Işsizlik oranını hesaplamak için baz alarak almamız gereken birtakım veriler var.
Bunlardan
- Ülkenin nüfusu
- Çalışma yaşı nüfusu
- lAktif nüfus
- lVe son olarak iş gücü nüfusuna sahip olmayan nüfus
Nasıl hesaplanıyor konusuna geldiğimizde ise nüfustan başlayıp konuyu aydinlatalim . Örnek verecek olursak bir ülkenin nüfusu 80milyon olsun bu 80 milyonun Elbette ki tamamı çalışacak durumda değildir . İçlerinden çalışmak istemeyenler olacak.
a) Çalışma yaşı nüfusu ve
b) Çalışamayacak kadar genç ve yaşlı olan nüfus vardir.
Dolayısıyla 80 milyon olan toplam nüfustan 0-15 ve 65 yaş üzeri olan nüfusu çıkarıyoruz . Bu çıkardığımız nüfusu yani 0 -15 yaş grubu ve 65 yaş üzeri olan grupta 10 milyon kişi olduğunu varsayarsak 70 milyon çalışma yaşında olan nüfusu ulaşmış oluyoruz. Ve tabii ki
a) çalışma çağındaki Yani 70 milyon varsaydığımız nüfusun tamamı çalışmak istemeyebilir . Hamilelik durumu vardır . Öğrencidir ya da ihtiyacı yoktur . Bu sebepleri çoğaltabiliriz. Farklı nedenlerle bu 70 milyonluk çalışma nüfusunun bir kısmı iş gücüne dahil olamayabilir. Geriye yalnızca iş gücü olan Aktif nüfus kalmış oluyor. Bizim için önemli olan buradaki aktif nüfustur. Yani bu aktif nüfusun işe ihtiyacı vardır ve çalışmak istiyordur. Aktif nüfustan istihdamda olan ( yani çalışan ) , işi olan kitleyi çıkardığımız zaman işsizlik oranını bulmuş oluyoruz. Ve yine aynı işlemi matematiksel olarak da şu şekilde hesaplayabiliriz : işsiz sayısını iş gücü sayısına bölüp bu çıkan sonucu da 100 ile çarpariz.
Istihdam sayısı ve işsizlik oranı sürekli değişmektedir. Çalışmak isteyen nüfusta artış olabilir . Bunun dışında emekliliği gelip istihdamdaki nüfustan (işten) ayrılanlar da olabilir. Hamile olanlar doğumdan sonra çalışmak isteyebilir . Hastalık durumu olanlar bu hastalığı atlattıktan sonra tekrar istihdama (sektöre) girmek isteyebilir. Bu alanda sürekli olarak bir aktiflik bir güncelleme mevcuttur. İşsizler çalışan durumuna gelebilir. Çalışma grubu içinde olanlar da işsiz kalabilir.
İşsizlik Türleri Nelerdir?
Temel olarak işsizlik türlerini dört başlık altında ele alıyoruz.
1. Fonksiyonel : yani geçici işsizlik bu kategoriye İş arayan nüfus girer . Gönüllü olarak işten ayrılan nüfusta bu kategoridedir. Başlıkta da yer aldığı gibi geçici işsizliktir . Doğum iznine ayrılan hanımefendiyi bu kategoride değerlendirebiliriz. Ya da Kpss’ye girmiş atama bekleyen üniversite mezunu geçici işsizlik başlığı altında incelenebilir.
2. . Yapısal işsizlik : Yapısal işsizlik uzun sürelidir . Bu kategoride uluslararası rekabet önemlidir . Elektronik aletler üzerinden örnek verecek olursak K ülkesinde üretilen B model bilgisayarı kendi ülkemizde de üretiyor olalım . Ancak bizim satışa sunduğumuz rakam ithal aldığımız rakamdan daha fazlaysa bu durumda bu ürünü K ülkesinden daha uyguna ithal ederek alabiliriz . Durum bu şekilde olduğunda bizim ülkemizde olan bu B model bilgisayar firmasının kapanması söz konusudur.
Biz sadece bir firmanın kapanmasından söz ediyoruz ama onun içinde çalışan yüzlerce işçi işsiz kalacaktır . Ve uzun süre bu sektörde çalışan , bu sektörden farklı iş yapamayan işçilerin duruma adapte olmaları yeni bir iş arayışına girmeleri gerekir ve bu yüzden de bu işsizlik türü biraz daha uzun süreli ve yıpratıcı bir işsizliktir.
3. Mevsimsel Işsizlik : Dönemsel olarak değişen bir işsizlik . Şayet örnek verecek olursak : tarım işçileri , mevsimsel üretim yapan fabrikalar, balıkçılar ve zaman zaman mevsimlik kıyafet satan mağaza çalışanları ve mağazalar … Buna örnek olarak gösterilebilir. Pek tabii ki mevsimsel işsizlik geçicidir. Kendi çalışma sezonları açılana kadar işsizlerdir. Ve bu mevsimsel işsizliğe baktığımız zaman mevsimsel göç de buna bağlı olarak değişmektedir.
Tarımsal üretim yapan , mevsimsel üretim yapan bölgelere zaman zaman işçi göçü de yaşanmaktadır . Aslında burada da gördüğümüz gibi işsizlik ve nüfus birbirleriyle bir bağlantı içinde.
4. Gizli işsizlik : Işsizlik türleri içerisinde en tehlikeli olan işsizlik türüdür . Örneğin bir fabrika gözünüze canlansın . O fabrikanın içinde yüzlerce hatta binlerce kişi çalışıyor . Her dakika fabrika yönetimi , fabrika yönetiminden sorumlu olanlar işçileri denetleyemiyor olabilir . Bu varsaydığımız bin kişinin içerisinde .. binlerce kişinin içerisinde.. arada iş yapmayanlar elbetteki olacaktır . Ve yine aynı şekilde tarla işçileri arasında kaytaranlar işini tam anlamıyla yapmayanlar olacaktır.
Biz bu 4. kategoriye , çalışan ama herhangi bir verimi olmayan işçi örnek olarak verebiliriz . Bir işte çalışıyor ama literatüre katkısı yok çalıştığı fabrikaya çalıştığı işe herhangi bir getirisi yok bedenen orada ama yalnızca bedenen .
