Ham petrol fiyatları son bir yıllık döneme bakacak olursak artış göstermiş durumda. Bu fiyat artışlarını kimisi pompaya yansıyan kimisi ise yansımayan zamlarla yaşıyor olsak da bir yandan da dolaylı olarak etkilerini görüyoruz. Petrol fiyatlarında yükseliş ilk olarak akaryakıt fiyatlarına yansımakta. Akaryakıt fiyatlarına yansıdığında zaten kullandığımız tüm ürünlerin fiyatlarını artırmakta. Tüm ürünler elbet bir araçla taşındığı için akaryakıtın artması zaten tüm ürünlerimizin zamlanması için yeterli sebep oluyor. Bu direk cebimize yansıyan maliyeti olarak da karşımıza çıkıyor. Peki direk görmediğimiz yansımaları neler? Petrol fiyatlarındaki artış dünyada ve ülkemizde ne gibi etkiler yaratıyor?
Bu Yazıda Bulabilecekleriniz
Petrol Fiyatı Artışlarının Etkileri
Petroldeki yükselişlerin Türkiye ekonomisine etkileri maalesef olumsuz yönde olmakta. Türkiye petrol üreten bir ülke olmadığı için bu konuda dışa bağımlı durumda. Bu nedenle petrolden de vazgeçemeyeceği için ilk olarak cari açığımız ve dış borcumuz artmaktadır. Bunun yanında tabii ki iç piyasada da yansımaları olmaktadır. İç piyasadaki ilk yansıması enflasyon olarak karşımıza çıkmaktadır.
Petrolün her üründe etkisi olduğunu en basit sebep olarak taşıma maliyetleri artacağı için ürünlerin fiyatını artacağını yukarıda belirtmiştik. Ürünlerin fiyatlarının artması ile doğal olarak enflasyonda yükselmiş oluyor.
Enflasyonun yükselmesi ile de tabii ki iç piyasalarda faizden, döviz kurlarına kadar birçok alan etkilenmiş oluyor. Petrol fiyatının yükselmesinin Türkiye ekonomisine etkileri arasında maalesef milli gelirimizi düşürmesi de yer alıyor. Petrol tüketimi azaltılamayacağı hatta gün geçtikçe artığı için petrolün yükselmesi milli gelirimizi de olumsuz yönde etkiliyor. Tabii ki milli gelir azaldıkça kişi başına düşen gelirde de gerileme yaşanıyor.
Türkiye petrolde büyük ölçüde dışa bağımlı bir ülke olduğu için, petrol fiyatları arttığında ülkeden çıkan döviz miktarı da artacaktır. Çünkü petrol yükseldiğinde, aynı ölçüde para çıkışı da yükselecektir. Bu şekilde devam eden döngü Türkiye’nin cari açığını artıracaktır. Bu nedenle petrol fiyatlarında yaşana yükselişleri Türkiye ekonomisine etkileri kesinlikle olumsuz olmaktadır.
Elektrik Üretim Maliyetindeki Etkisi
Petrol fiyatlarında yükseliş olduğunda etkisi doğrudan cebimize oluyor. Türkiye elektrik üretiminin bir kısmını petrol türevi olan fuel -oil ve motorinden üretmektedir. Türkiye enerjisinin çok küçük bir kısmını petrol türevlerinden üretse bile yine de elektrik fiyatına etkisi bulunmaktadır. Bunun yanında Kömür vb. gibi maddeleri elektrik üretim tesislerine taşıma maliyeti de artığı için elektrik üretim maliyeti de artmaktadır. Tüm bu durumların birleşmesi sonucunda petrol fiyatlarının artması kullandığımız elektrik fiyatlarının da artmasına neden olmaktadır. Tabii ki burada yine kısır bir döngü başlamakta ve elektrik fiyatı artınca yine kullandığımız tüm ürünlerin fiyatı da beraberinde yükselmektedir. Bu nedenle petrolün artması ile ürünler hem petrol nedeni ile hem de elektrik fiyatı nedeni ile yükselmektedir.
Ülkemizde ürettiğimiz elektrikte petrol türevlerinin kullanımı her yıl büyük oranda azalmaktadır. Bu duruma bu nedenlerden ötürü büyük bir olumlu gelişme olarak bakabiliriz.
Üreticilerin Maliyeti Üzerine Etkileri
Dünyada petrol üreten ülkeler kısıtlı olduğu için ham petrol fiyatlarındaki artış sadece Türkiye’de değil tüm dünya ülkelerinde olumsuz olarak etki yapmakta ve fiyat artışına neden olmaktadır. Bu nedenle gerek ham maddelerini yurt içinden gerekse de yurt dışından alsın üreticilerin de maliyeti artmaktadır. Bunun yanında PVC, plastik ve benzeri gibi ham maddesi petrol türevleri olan ürünleri üreten firmalarda bu maliyet artışı çok daha ciddi bir şekilde yansımaktadır. Bu da tabii ki üretici fiyat endeksini artırmaktadır.
Üretici ürettiği malı zararına satmayacağı için bu tüketici fiyat endeksine yani daha sık kullandığımız tabir ile enflasyona yansımaktadır. Fiyatları belli bir seviyede tutmaya çalışan üreticilerin de karları azalmaktadır.
Petrole Olan Bağımlılık Nasıl Azaltılabilir?
Petrol fiyatlarında yaşanan artışlardan daha az etkilenmek için, daha az petrole bağımlı olmak gerekir. Ya da yeni petrol kuyuları bularak, petrol üretimi yapmak gerekir. Bunlar dışında petrole olan bağımlılığı azaltmak günümüzde çok mümkün olmamaktadır.
Birçok konuda tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de petrole bağımlılık biraz mecburidir. Her ne kadar petrol yerine alternatif enerji kaynakları aransa da birçok alanda petrol türevleri kullandığı için tamamen bağımlılıktan kurtulmak söz konusu değildir. Kullandığımız akaryakıttan kullandığımız plastik malzemelere polietilen malzemelerden tutun da PVC’ye kadar birçok ürün de petrol ile üretilmektedir. Durum böyle olunca petrolden kısa vadede tamamen kurtulmak mümkün görünmemektedir. Fakat otomobiller, elektrik üretimi gibi konularda farklı kaynaklara yönelmek mümkün görünmekte. Bunun en güzel örneğini de son yıllarda sıkça hayatımıza giren elektrikli otomobiller ile görmekteyiz. Yine bazı firmaların hidrojen ile çalışan araç üretmeye çalışması da bunun diğer güzel örneklerinden birisidir.
Petrolün en çok kullanıldığı alanlardan birisi hiç kuşkusuz otomobil sektörü ve akaryakıtlardır. Bu sektördeki petrol tüketimini düşürmek petrole bağımlılığı azaltacak ve petrol fiyatlarında yükseliş olması durumunda etkileri bir nebze olsun azaltacaktır. Bu nedenle alternatif kaynak arayışı her alanda olduğu gibi bu konuda da büyük önem taşımaktadır. Sınırlı sayıda ülkeden çıkan bu kaynağa olan ihtiyaç da bu tür gelişmeler ile azaltılmaktadır.
Petrol Neden Yükseliyor – Ekim 2021
Petrol fiyatlarında koronavirüs pandemisi başladığında ciddi bir düşüş yaşanmıştı. Öyle ki tankerlerde petrol depoları dolduğu ve alan olmadığı için bedava petrol dağıtılan bir döneme denk gelmiştik. Pandemi sona ermese bile aşılama ile beraber yeni hayata ayak uyduran dünyada petrole olan talep yeniden hızlı bir şekilde artmaya başladı.
Özellikle büyük Merkez Bankalarının para saçtığı bir dönemde petrole ve enerjiye olan talebin artması da petrolde yükselişleri kaçınılmaz hale getirdi. Tabi OPEC+ üyelerinin de yapmış oldukları düzenli petrol kısıntıları, fiyatları yukarı çeken etkenler arasında yer aldı. Küresel ısınma ile beraber bu kışın daha soğuk geçeceği beklentisi de petrole olan talebi artırmaktadır. Geçtiğimiz günlerde Çin’den gelen maliyeti ne olursa olsun enerji talebini karşılamalıyız tarzındaki açıklamalar da hem ham petrol hem de brent petrol fiyatlarında artışa neden oluyor. Bir çok kurum petrol fiyat tahminini yıl sonu için yukarıya çekmeye başlamış durumda. Bu ortamda yıl sonuna doğru, petrolde yaşanan yükselişlerin, Türkiye ekonomisine olumsuz etkilerinin daha fazla yansıyacağı söylenebilir.
