Dünyanın önde gelen ekonomilerinde dalgalı kur rejimi uygulanmaktadır. Türkiye’de de benzer şekilde dalgalı kur rejimi uygulanmaktadır.
Bu Yazıda Bulabilecekleriniz
Dalgalı Kur Nedir?
Günümüzde ekonomik terimlerin popülerliği giderek artmaktadır. Tabi ki bunda etkisi bulunan en önemli konu günümüzde yaşanan ekonomik sıkıntılardır. Küresel ekonomiye bakıldığında genel olarak ekonomik yönden bir düşüş görülmektedir. Bu düşüş genel olarak enflasyon seviyelerinin artmasıyla birlikte gelmiştir.
Türkiye’de ise enflasyon, ekonomik krize sebebiyet vermiş ve birçok ekonomik aracı negatif yönde etkilemiştir. Bu araçlardan bir tanesi de döviz kurudur. Bu yazıda döviz kuru aracı üzerinde uygulanan dalgalı kur politikasını sizlere net bir şekilde açıklayacağız.
Dalgalı Kur Rejimi Ne Demek?
Ekonomide bir kavram hakkında dalgalı olarak bahsedildiğinde genel olarak istikrarsız olarak algılanmaktadır. Bu durum yanlış değildir ancak ekonomideki bazı terimler açısından dalgalı olması bazı durumlarda olumsuzluğu ifade etmez.
Dalgalı kur, döviz kurunun hiçbir müdahaleye dahil edilmeden kendi piyasasına göre işlem görmesidir. Bu müdahale kavramındaki kasıt kamunun döviz kuruna sürekli olarak yaptığı müdahalelerdir. Müdahale olmadığı zaman döviz kurları olarak tanımlanacak para birimleri belli bir arz ve talep çizgisini takip eder ve bu durum güncel ve sürekli bir şekilde devam eder.
Türkiye’de de uygulanmakta olan dalgalı kur sisteminin ülkelere faydaları olduğu gibi kısmen zarar sayılabilecek sonuçları da yok değil. Bunlara da değineceğiz yazımızın ilerleyen bölümlerinde ama şimdi bu kur rejiminin şartlarına bir bakalım.
Dalgalı Kur Rejiminin Şartları
Dalgalı kur bazı ülkelerde politika olarak uygulanmaktadır. Bu politikalar genel anlamda ülkenin yerli parasının döviz paralarıyla bağımsız bir şekilde rekabet etmesini açıklar. Ancak bu politikanın uygulanması için belli başlı bazı şartların ülke tarafından karşılanması gerekmektedir. Bu şartlar ise şu şekildedir;
- Milli paranın rekabet gücünün bulunması: Ülkelerin milli parası eğer enflasyonist baskıya uğramadıysa ve piyasada çokça talebi bulunuyorsa, diğer para birimleriyle mücadele edebilir. Aynı zamanda ülke milli parasının uluslararası alanda gördüğü değer de rekabet gücünü belirleyen temel etkenlerdendir. Eğer milli paranın rekabet gücü yüksekse Merkez bankaları dalgalı kur politikasını uygulayabilir.
- Ülke üretiminin yeterli seviyede olması: Eğer bir ülkede yapılan toplam üretim bütün nüfusa yetiyorsa yani ihracat seviyesi ithalat seviyesinden yüksekse bu durumda dalgalı kur politikası uygulanabilir. Bunun sebebi ithalat seviyesi düşük olacağından doğrudan dış borçlanmanın az olacağı ve döviz yerine çokça milli paranın kullanılacağını söylemek mümkün olacaktır.
- Hazinede yeterli döviz rezervinin bulunması: Bazı durumlarda ülkeler risk almak ve daha çok büyümek için dalgalı kur politikasına başvurabilmektedir. Bu durumda her türlü riske karşı devletlerin hazinelerin yeterli döviz kuru rezervinin olması beklenir. Eğer dalgalı kur politikası işe yaramaz ve döviz kuru yükselişe geçerse o zaman rezervdeki dövizler satılır ve döviz kuru fiyatı tekrar denge haline getirilebilmektedir.
- Ekonomide güven ortamı: Ekonomik açıdan oluşturulabilecek güven ortamı, yatırımcılarında ülke içerisinde üretim kapasitesini artırmasına sebep olabilir. Bu durumda ülkeye bir döviz kuru girişi olacak ve milli paranın değeri artacaktır. Böylece milli para değer kazanırken aynı zamanda rekabet etme gücünü de elde edecektir.
Dalgalı Kur Rejiminin Avantajları ve Dezavantajları
Dalgalı kur rejiminde (Floated Exchange Rate) döviz kuru fiyatı arz ve talebe göre belirlenir. Elbette ki bazı durumlarda merkez bankaları kurlara müdahale etmek adına ellerinde bulunan para politikası araçlarını kullanırlar. Ekstre durumlarda döviz satışı ile piyasaya müdahalede bulunabilir.
Dalgalı kur rejiminin dezavantajları arasında kurlardaki belirsizlik nedeniyle yatırımcı çekmekte zorlanmak, enflasyonda yükselişin tetiklenmesi, maliyet enflasyonuna neden olması ve istikrar bozucu eylemleri tetiklemesi yer alıyor.
Dalgalı kur rejiminin avantajları da var elbette. Sabit kur rejiminin aksine dalgalı kur rejiminde kur fiyatları değişiklik gösterir. Döviz kurlarını etkileyen faktörler oldukça fazladır. Özellikle gelişmekte olan ülkeler için dalgalı kur rejimi son derece önemlidir. Çünkü diğer ülkelerle rekabet kurabilmelerine olanak sağlar. İhracatı, büyümeyi ve diğer ülkelerle rekabet etmeyi kolaylaştıran dalgalı kur sistemi gelişmekte olan ülkeler için olmazsa olmazlardandır.
