Türkiye döviz ile mücadelesini sürdürmekte iken, otomotiv sektöründe ithalata dayalı bir süreç yaşamaya devam ediyor. Türkiye’de bulunan otomotiv devlerinin birkaçı dışında, genel anlamda pek çok markanın ithal edildiği düşünülürse, döviz fiyatlarının otomobil fiyatlarını olabildiğine yükseltmesine şaşırmamalı. Zira yaşanan finansal süreçte dışa bağımlılık ve ek olarak, iç piyasada yer alan ÖTV gibi vergi kalemleri, araç fiyatlarının hiç olmadığı kadar yükselmesine sebep oldu. Peki, ikinci el araç fiyatları neden çok yüksek? Sıfır araçlarda uygulanan ÖTV’nin ikinci elde etkisi nedir? İkinci el araç fiyatlarını belirleyen faktörler nelerdir? İşte detaylar…
Bu Yazıda Bulabilecekleriniz
İkinci El Araç Fiyatları Neden Yükseliyor?
İkinci el araç fiyatlarının atışı bir türlü durmuyor. Son yıllarda sürekli katlanarak değer kazanan ikinci el otomobil fiyatları, son 1,5 yılda hiç olmadığı kadar artış gösterdi. Maalesef bu artışlar duracak gibi de durmuyor. Bu duruma etken olan pek çok durum var. Ancak, ilk etapta belirleyici olan ana faktör, araçların yurt dışından ithal edilmesi ve iç piyasaya girişte uygulanan vergi kalemleri. Bu vergiler, aracın motor gücü ve fiyatı ile belirlenen bir takım kriterlerden sonra ortaya çıkıyor. Üstelik bazı vergiler, bir aracın geliş fiyatının iki katından daha fazla vergi ortaya çıkmasına da sebep oluyor. Nitekim Avrupa’da yaşayan bir Türk vatandaşı, ortalama 10 ilâ 20 asgari ücrete bir sıfır kilometre araç sahibi olabilirken, Türkiye’de bu rakamlar an itibari ile 100 asgari ücretten çok daha fazlasına ve hatta 200 asgari ücretten daha yüksek bedellere bile ulaşmış durumda.
Sıfır kilometre araçların gümrük ve ÖTV vergileri ile sürekli pahalılaşması, dövizin de bu durumu destekliyor olması, ikinci el araç fiyatlarının da yükselmesine sebep oluyor. Aslında tüm bu sebepler, ikinci el araç fiyatları neden çok yüksek diye düşünenlere de cevap olabiliyor.
ÖTV’nin İkinci Elde Etkisi Nedir?
Özel Tüketim Vergisi ya da bilinen adı ile ÖTV, devletin önemli vergi kalemlerinden biri durumunda. Genel itibari ile sıfır pek çok ürüne uygulanan ÖTV, en çok da otomotiv sektöründen elde edilen bir vergi türü. Bu verginin sıfır kilometre araçlarda yarattığı zam ve fiyat dalgası öylesine yüksek ki, örnek vermek gerekirse, 150 bin TL karşılığında ithal edilen bir otomobilin Türkiye’de vergiler eklendikten sonraki satış fiyatı, ortalama 340 bin TL dolaylarına ulaşıyor. Sıfır kilometre araçların fiyatları dövizin de etkisi ile 3 katına kadar çıkarken, ikinci el otomobil sahipleri de bu sebeple araçlarının fiyatlarını sürekli güncelliyor ve zarar etmemek adına fiyatları şişiriyorlar. Kısacası ÖTV’nin ikinci elde etkisi, kendisini olabildiğince fazla hissettiriyor.
İkinci El Araç Fiyatlarını Belirleyen Faktörler
İkinci el araç fiyatlarını belirleyen faktörler, biraz önce de saymış olduğumuz faktörlerden oluşuyor. Ancak, bunlara birkaç etken daha ekleyebiliriz. Zira Türkiye’de ikinci el araç piyasası tam anlamı ile ranta çevrilmişken, bu anlamda faktörler ve kıstasların da çoğalmasını sağlamak hiç de zor olmayacaktır. İşte 2. El araç alımında fiyatların artmasının sebepleri:
- Döviz kuru dengesizliği
- Sıfır araç ithal etmenin zorlaşması
- Sıfır araçların ÖTV oranları
- İthal edilen araçların gümrük vergileri
- Yerli aracın henüz asfalta inmemiş olması
- Oto galericilerin fiyatları şişirmesi
- Araç al-satçıların piyasayı şişirmesi
- Ağır hasar kayıtlı araçların fiyatlarının yüksekliği ve bu sebepten dolayı temiz araç fiyatlarının tavan yapması
Tüm bu faktörler, aynı zamanda yurt içinde gerçekleşen fırsatçılığın ve araç piyasasında dönen rantın da açıklaması olarak dikkat çekiyor. Düşünün ki, ağır bir kaza geçirmiş bir araç veya taksi çıkması olarak nitelendirilen 600-700 bin kilometrede bir aracın fiyatı, an itibari ile 80 bin TL’yi bulabiliyor. Bu durum neticesinde temiz araçların fiyatlarının şişmesi, ardından tekrar diğer araçların da fiyat yükseltmesine sebep oluyor. Kısacası Türkiye’de otomobil piyasasının ve ikinci elin kontrol altında tutulmaması ve serbest piyasada belirleyici faktörler nedeni ile fiyatlar her gün tavan yapıyor.
2. El Otomobil Fiyatları Düşer mi?
Aslında piyasada 2. el araç fiyatlarının bir balon olduğu görüşü hakim. Buna karşın aylardır düşecek denilen 2. el araç fiyatları hala yukarı yönlü devam ediyor. Bunun da en büyük sebebi olarak, Sıfır oto fiyatlarına gelen ötv zammı olarak gösteriliyor. Bir otomobilin sıfır fiyatına gelen zam, aynı aracın ikinci el piyasasına da yansımasına neden oluyor. Son gelen ötv zammı sonrasında ikinci eli 80 bin tl olan bir aracın fiyatının ortalama 87 bin tl civarına yükseldiği belirtiliyor. Bu da ikinci el oto satın almak isteyenler tarafında can sıkıntısına neden olurken, aracını satmak isteyenlere ise ekstra bir kazanç anlamına geliyor.
Kısacası ikinci el araba almak isteyenleri ötv zammı ve döviz kurlarında yaşanan sert yükselişler üzüyor.Önümüzdeki dönemde döviz kurlarının gerilemesi ve ötv indirimi gibi bir durum oluşması halinde ikinci el araç piyasasında bir düşüş söz konusu olabilir.
